Revision as of 12:25, 26 June 2011

WORK IN PROGRESS: the grammar articles are being edited for wiki publication. During editing, the content might be incomplete, out of sequence or even misleading.

Articles on Tibetan Grammar
1. Introduction
2. Formation of the Tibetan Syllable
3. Formation of the Tibetan Word
4. First case: ming tsam
5. agentive particle
6. Connective Particle
7. La don particles
8. La don particles—Notes
9. Originative case
10. Verbs
11. Verbs—Notes
12. Syntactic particles

by Stefan J. E.

Originative Case—འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་སྒྲ་: ནས་, ལས་

	This section contains Tibetan script. Without proper Tibetan rendering support configured, you may see other symbols instead of Tibetan script.

Also called: originative particle, source particle, ablative particle.

Independent of verb type

Source, origin, འབྱུང་ཁུངས་, place, substance, person


to originate		v.i.	ཐ་མི་དད་པ་
བྱུང་བ།	འབྱུང་བ།	འབྱུང་བ།
past	pres.	fut.	imp.


སངས་རྒྱས་ལས་ཆོས་འབྱུང༌།
Buddha Dharma originate
The Dharma comes from the Buddha.


བའི་ནུ་མ་ལས་འོ་མ་འབྱུང༌།
cow udder milk come
The milk comes form the cow's udder.


རྒྱ་མཚོ་ལས་ནོར་བུ་འབྱུང༌།
ocean jewel originate
Jewels originate from the ocean.


to fall		v.i.	ཐ་མི་དད་པ་
བབས་པ་, བབ་པ།	འབབ་པ།	འབབ་པ།
past	pres.	fut.	imp.


གནམ་ནས་ཆར་པ་འབབ།
sky rain fall
Rain falls from the sky.


བླ་མའི་ཞལ་ནས་ལེགས་བཤད་བྱུང༌།
lama mouth eloquent teaching came
The lama gave eloquent teachings.


ས་བོན་ལས་མྱུ་གུ་བྱུང༌།
seed sprout came
The sprout came form the seed.


to fall		v.i.	ཐ་མི་དད་པ་
ལྷུངས་པ།	ལྷུང་བ།	ལྷུང་བ།
past	pres.	fut.	imp.


རྟ་ལས་ལྷུང༌།
horse fall
to fall from the horse


སྐས་ཐོག་ནས་བབ།
ladder 'on top of' fall
fallen from the ladder


ལྷ་ས་ནས་མི་དེ་རྣམས་
Lhasa person those
those persons from Lhasa

1.2 originative of reason

Tibetan grammatical term: རྒྱུ་མཚན་དང་འབྲེལ་བའི་འབྱུང་ཁུངས་


to know		v.i.	ཐ་མི་དད་པ་
ཤེས་པ།	ཤེས་པ།	ཤེས་པ།
past	pres.	fut.	imp.


དུ་བ་མཐོང་བ་ལས་མེ་ཡོད་པར་ཤེས།
smoke see fire exist know (transitive grammar)'
From seeing smoke (one) knows that fire is there (exist).


བུང་བས་ནི་མེ་ཏོག་དྲི་ལས་ཤེས།
bee flower smell know
The bee knows the flower from the smell.

[...]

@@ Line 34: / Line 34: @@
 ===1.2 originative of reason===
-* Tibetan grammatical term: {{gtib|རྒྱུ་མཚན་དང་འབྲེལ་བའི་འབྱུང་ཁུངས་}}
+* Tibetan grammatical term: {{gtib|རྒྱུ་མཚན་དང་འབྲེལ་བའི་འབྱུང་ཁུངས་}}<br>
-<!--
-དུ་བ་མཐོང་བ་ལས་མེ་ཡོད་པར་ཤེས།
-ཤེས་པ།  ཤེས་པ།  ཤེས་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
-smoke see           fire  exist      know
-transitive grammar
-From seeing smoke (one) knows that fire is there (exist).
-བུང་བས་ནི་མེ་ཏོག་དྲི་ལས་ཤེས།
+{{gfverb|ཤེས་པ།|ཤེས་པ།|ཤེས་པ།||to know|''v.i.''|ཐ་མི་དད་པ་}}
+{{gsample|དུ་བ་མཐོང་བ་ལས་མེ་ཡོད་པར་ཤེས།|smoke see&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;fire&nbsp;&nbsp;exist&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;know ''(transitive grammar)''|From seeing smoke (one) knows that fire is there (exist).}}<br>
-bee        flower   smell      know
+{{gsample|བུང་བས་ནི་མེ་ཏོག་དྲི་ལས་ཤེས།|bee&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;flower&nbsp;&nbsp;&nbsp;smell&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;know|The bee knows the flower from the smell.}}<br>
+<!--
-The bee knows the flower from the smell.
+{{gsample|སྐོམ་ནས་འཆི་བ་
+{{gfverb|ཤི་བ།  འཆི་བ།  འཆི་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
-སྐོམ་ནས་འཆི་བ་
-ཤི་བ།  འཆི་བ།  འཆི་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
 thirst         die
@@ Line 59: / Line 52: @@
 .3.1 originative of instrument and means
-རྩོལ་བ་ལས་ཐོབ།
+{{gsample|རྩོལ་བ་ལས་ཐོབ།
-ཐོབ་པ།  འཐོབ་པ།  འཐོབ་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
+{{gfverb|ཐོབ་པ།  འཐོབ་པ།  འཐོབ་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
 effort         attained
 transitive grammar
 attained through / from effort
-དུང་ནས་བཤད་པ་
+{{gsample|དུང་ནས་བཤད་པ་
-༼ཐ་དད་པ༽
+{{gfverb|༼ཐ་དད་པ༽
 conch	  speak
@@ Line 79: / Line 72: @@
 See also 1.5.
-སྒོ་ནས་
+{{gsample|སྒོ་ནས་
 door
@@ Line 85: / Line 78: @@
 by means of, from the point of view, from the approach of, through, by
-ལུས་ངག་ཡིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་དགེ་བ་ལ་བརྩོན།
+{{gsample|ལུས་ངག་ཡིད་ཀྱི་སྒོ་ནས་དགེ་བ་ལ་བརྩོན།
-བརྩོན་པ།  བརྩོན་པ།  བརྩོན་པ།  བརྩོན། ༼ཐ་དད་པ༽
+{{gfverb|བརྩོན་པ།  བརྩོན་པ།  བརྩོན་པ།  བརྩོན། ༼ཐ་དད་པ༽
 body speech mind 	      virtue     exert
 (see verb class)
@@ Line 99: / Line 92: @@
 .4.1 temporal beginning, succession
-ཞག་གསུམ་ནས་འཆི་བར་འགྱུར།
+{{gsample|ཞག་གསུམ་ནས་འཆི་བར་འགྱུར།
-ཤི་བ།  འཆི་བ།  འཆི་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
+{{gfverb|ཤི་བ།  འཆི་བ།  འཆི་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
 day    three   after    die    auxiliary
 after the third day [he] will die
-ཞག་འགའ་ནས་
+{{gsample|ཞག་འགའ་ནས་
 day    few    after
@@ Line 118: / Line 111: @@
 Tibetan grammatical term in regard to space: ཡུལ་གྱི་མཚམས་འཛིན་ཅིང་སྡུད་པ་
-རྒྱ་གར་ནས་རྒྱ་ནག་བར་
+{{gsample|རྒྱ་གར་ནས་རྒྱ་ནག་བར་
 India           China
@@ Line 132: / Line 125: @@
 Tibetan grammatical term in regard to numbers: གྲངས་ཀྱི་མཚམས་འཛིན་ཅིང་སྡུད་པ་
-གཅིག་ནས་བརྒྱའི་བར་
+{{gsample|གཅིག་ནས་བརྒྱའི་བར་
 one           hundred
@@ Line 149: / Line 142: @@
 from the eye up to the mind
-     མ་གི་  བསྙེན་གནས་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་ནས་ ཡ་གི་  གསང་སྔགས་ཀྱི་སྡོམ་པའི་པར་
+{{gsample|མ་གི་  བསྙེན་གནས་ཡན་ལག་བརྒྱད་པ་ནས་ ཡ་གི་  གསང་སྔགས་ཀྱི་སྡོམ་པའི་པར་
 lower end precepts of lay ordination eight-fold upper end secret mantra vows of
@@ Line 158: / Line 151: @@
 .4.2.4  time
-སྐྱེ་བ་ནས་འཆི་བའི་བར་དུ་
+{{gsample|སྐྱེ་བ་ནས་འཆི་བའི་བར་དུ་
 birth          death
@@ Line 164: / Line 157: @@
 from birth until death
-མགོ་ནས་མཇུག་གི་བར་
+{{gsample|མགོ་ནས་མཇུག་གི་བར་
 beginning  conclusion
@@ Line 170: / Line 163: @@
 from beginning to conclusion
-ཟླ་བ་དང་པོ་ནས་ཟླ་བ་དྲུག་པའི་བར་དུ་དེར་བསྡད།
+{{gsample|ཟླ་བ་དང་པོ་ནས་ཟླ་བ་དྲུག་པའི་བར་དུ་དེར་བསྡད།
-བསྡད་པ།  སྡོད་པ།  བསྡད་པ།  སྡོད། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
+{{gfverb|བསྡད་པ།  སྡོད་པ།  བསྡད་པ།  སྡོད། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
 month first from month sixth  until   there  stayed
@@ Line 186: / Line 179: @@
 This is mostly translated in to English by "until" while leaving out the negation of the verb.
-སྐྱེས་ནས་མ་ཤིའི་བར་དུ་
+{{gsample|སྐྱེས་ནས་མ་ཤིའི་བར་དུ་
-སྐྱེས་པ།  སྐྱེ་བ།  སྐྱེ་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
+{{gfverb|སྐྱེས་པ།  སྐྱེ་བ།  སྐྱེ་བ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
 born        not died
-ཤི་བ།  འཆི་བ།  འཆི་བ།  ༼ཐ་མི་དད་པ༽
+{{gfverb|ཤི་བ།  འཆི་བ།  འཆི་བ།  ༼ཐ་མི་དད་པ༽
 from birth until death
 more lit.: from being born until [one] has died; from being born for [as long as one] has not died
-དགུ་པ་གནས་པ་ནི། རྒྱུན་དེ་ཉིད་    སྐྱེས་ནས་མ་ཤིའི་བར་དུ་མི་འཇིག་པར་ཡོད་པའོ།
+{{gsample|དགུ་པ་གནས་པ་ནི། རྒྱུན་དེ་ཉིད་    སྐྱེས་ནས་མ་ཤིའི་བར་དུ་མི་འཇིག་པར་ཡོད་པའོ།
 ninth     subsistence  continuum that born       not died        not disintegrate exist  [is]
@@ Line 200: / Line 193: @@
 The ninth: Subsistence is to exist in a non-disintegrated [way] from being born until [one] has died.
-                  རྫུ་འཕྲུལ་མཆོག་མ་ཐོབ་བར་དུ་
+{{gsample|རྫུ་འཕྲུལ་མཆོག་མ་ཐོབ་བར་དུ་
-ཐོབ་པ།  འཐོབ་པ།  འཐོབ་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
+{{gfverb|ཐོབ་པ།  འཐོབ་པ།  འཐོབ་པ། ༼ཐ་མི་དད་པ༽
 miraculous display supreme not obtained
 transitive grammar
@@ Line 207: / Line 200: @@
 as long as [one] has not obtained the [ability of] supreme miraculous displays
-དེ་ལས་གྲོལ་བར་འདོད་པའི་བསམ་པས་གནས་སྐབས་དུས་ཇི་སྲིད་འཚོ་བའི་བར་དང་མཐར་ཐུག་
+{{gsample|དེ་ལས་གྲོལ་བར་འདོད་པའི་བསམ་པས་གནས་སྐབས་དུས་ཇི་སྲིད་འཚོ་བའི་བར་དང་མཐར་ཐུག་
-འཚོས་པ།  འཚོ་བ།  འཚོ་བ།
+{{gfverb|འཚོས་པ།  འཚོ་བ།  འཚོ་བ།
 that    liberated     wish         intention     temporary time for as long alive         and    ultimate
-རང་ལམ་གྱི་འབྲས་བུ་མ་ཐོབ་བར་དུ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་
+{{gsample|རང་ལམ་གྱི་འབྲས་བུ་མ་ཐོབ་བར་དུ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་
 ༼ཐ་མི་དད་པ༽
 ones path      result   not  attained   to take refuge
@@ Line 220: / Line 213: @@
 .5 postpositions with  ནས་
-ནང་ནས་
+{{gsample|ནང་ནས་
-སྟེང་ནས་
+{{gsample|སྟེང་ནས་
 in, inside
 up, above, on top of
@@ Line 227: / Line 220: @@
 from above, down from
-ཕྱི་ནས་
+{{gsample|ཕྱི་ནས་
-ཆ་ནས་
+{{gsample|ཆ་ནས་
 later; outer
 part, aspect, factor
@@ Line 469: / Line 462: @@
 རྨི་ལམ་རྨི་བ་ལས་མནལ་སད་
-རྨིས་པ།  རྨི་བ།  རྨི་བ།  ༼ཐ་མི་དད་པ༽
+{{gfverb|རྨིས་པ།  རྨི་བ།  རྨི་བ།  ༼ཐ་མི་དད་པ༽
 dream     dream        wake up

Tibetan Grammar - originative case: Difference between revisions

Revision as of 12:25, 26 June 2011

Contents

Originative Case—འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་སྒྲ་: ནས་, ལས་

Independent of verb type

Source, origin, འབྱུང་ཁུངས་, place, substance, person

1.2 originative of reason

Navigation menu